Το σχέδιο “Καλλικράτης” είναι μεγάλη ευκαιρία να συνδεθεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση με ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο το οποίο να βασίζεται στην ανάπτυξη της κοινωνικής και πράσινης οικονομίας.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει το συγκριτικό πλεονέκτημα να βρίσκεται πιο κοντά στο πολίτη σε σχέση με το κράτος και με αυτήν της έννοια να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις κοινωνικής επιχειρηματικότητας σε τοπικό επίπεδο σε αναδυόμενους τομείς της πράσινης και κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Έχει το πλεονέκτημα να συνθέσει το τοπικό κοινωνικό κεφάλαιο οριζόντιας συνεργασίας με τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών.
Παράλληλα γίνεται μια σημαντική τομή στην διοίκηση για να συνδεθούν οι στόχοι της Κοινωνικής Οικονομίας που προωθούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση περισσότερο με τις τοπικές κοινωνίες και να υπερπηδηθούν γραφειοκρατικά εμπόδια, της κακοδιαχείρισης που ισχύει σε μεγάλο βαθμό σήμερα στην διαχείριση κοινοτικών προγραμμάτων.
Το σχέδιο “Καλλικράτης” μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτό τον βασικό στόχο καθώς από την μια μεριά περιορίζει τον κατακερματισμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και από την άλλη είναι σε θέση να συμβάλει ουσιαστικά στην αποκέντρωση της κρατικής γραφειοκρατίας, με την συγκρότηση νέων Δήμων με διαχειριστική επάρκεια αναπτυξιακού προσανατολισμού.
Θα πρέπει να δούμε ότι το επίμαχο σημείο της κριτικής που δέχεται το σχέδιο “Καλλικράτης” είναι ότι δεν υπάρχουν πρόσθετοι πόροι σε αντίθεση με το πρόγραμμα “Καποδίστριας” και αυτός είναι ο λόγος αντιδράσεων. Πρόκειται όμως για δύο ξεχωριστές φάσεις της Διοικητικής Μεταρρύθμισης, με διαφορετικούς ποιοτικούς στόχους.
Τότε, πριν 12 χρόνια έπρεπε να δημιουργηθούν πρόσθετοι Δήμοι πέραν από τους αστικούς Δήμους και αυτό απαιτούσε πρόσθετες υλικές υποδομές σε κτίρια και πρόσθετο προσωπικό. Σήμερα έχουμε μια ποσοτική μεταβολή.
Τώρα, όχι μόνον δεν υπάρχουν πρόσθετες ανάγκες υλικών υποδομών και προσωπικού αλλά μειωμένες ανάγκες για αντίστοιχες δαπάνες. Αλλά και για πάγιες λειτουργικές ανάγκες, εφόσον το σχέδιο περιορίζει τόσο το υπαλληλικό προσωπικό όσο και το αμειβόμενο πολιτικό προσωπικό, εξοικονομώντας πόρους για δράσεις με κοινωνικό όφελος.
Συνολική ετήσια εξοικονόμηση 1.185.000.000 ευρώ από τον περιορισμό λειτουργικών δαπανών και την ορθολογική αξιοποίηση υπαρχόντων πόρων. Επιπλέον εξοικονόμηση 75.000.000 ευρώ ανά εκλογική περίοδο λόγω της σύμπτωσης με τις ευρωεκλογές. Οι δραστικές συνενώσεις επηρεάζουν το σύνολο της δομής και λειτουργίας των ΟΤΑ οδηγώντας σε σημαντική εξοικονόμηση πόρων. Για παράδειγμα, ο αριθμός των δημοτικών συμβούλων από 16.150 που είναι σήμερα περιορίζεται στους μισούς περίπου
Από την άλλη μεριά οι Δήμοι πλέον αποκτούν ένα αξιόπιστο μέγεθος για να αναλάβουν αναπτυξιακό ρόλο καθώς και οι δημοτικές επιχειρήσεις περιορίζονται σε αριθμό αλλά αυξάνοντας σε μέγεθος τις ικανότητες τους για να μπορούν να υλοποιήσουν προγράμματα με διαχειριστική επάρκεια και έλεγχο.
Αυτή η ποιοτική διαφοροποίηση των Δήμων η οποία επιτυγχάνεται με την διοικητική μπορεί να φέρει ριζικές αλλαγές στις παρεχόμενες υπηρεσίες στο πολίτη αλλά και τον αναπτυξιακό ρόλο, που μπορεί να διαδραματίσει η Τ.Α. στην διαχείριση προγραμμάτων κοινωνικής μέριμνας που τώρα διαχειρίζεται το κράτος.
Συγκεκριμένα η Τ.Α. από το σχέδιο «Καλλικράτης» μπορεί να διεκδικήσει σημαντικότερο ρόλο για την διαχείριση προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και του ΕΣΠΑ.
Το ζητούμενο σε αυτή την συγκυρία δεν μπορεί να είναι η αύξηση των δαπανών από το κράτος αλλά η καλύτερη και αποδοτικότερη διαχείριση των διαθέσιμων πόρων όπως και η μεταφορά πόρων από το κράτος και την ΕΕ διάμεσω υφιστάμενων προγραμμάτων.
Γιατί η αλήθεια είναι ότι υπήρχαν πόροι που κατασπαταλήθηκαν από την γραφειοκρατία αλλά και από τον πολυκατακερματισμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Αύξηση της ικανότητας λοιπόν για να αξιοποιηθούν με ευρηματικότητας και κοινωνική επιχειρηματικότητα οι πόροι.
Αυτό που δεν έχει συνειδητοποιηθεί ακόμη από την πλευρά των πολλών αιρετών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι ότι αντί να διεκδικούν πρόσθετους πόρους απευθείας από το κράτος, σε μια εποχή κρίσης δημοσιονομικής στενότητας θα έπρεπε να διεκδικούν πόρους από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής, επυτιχγανοντας καλύτερα αποτελέσματα.
Εδώ όμως χρειάζεται καινοτομική προσέγγισης για να διεκδικήσουν πόρους σε αυτό το πεδίο μέσα από «συμπράξεις» για την κοινωνική οικονομία και το περιβάλλον. Οι οποίες μπορούν να εξασφαλίσουν και το απαραίτητο κοινωνικό κεφάλαιο και την συμμετοχή των πολιτών.
Συμπράξεις για το αστικό και οικιστικό περιβάλλον
Συμπράξεις για την προστασία δασών και οικοσυστημάτων
Συμπράξεις για την τοπική απασχόληση και την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού
Συμπράξεις για την κοινωνική φροντίδα ηλικιωμένων και κοινωνικά αδύναμων ομάδων πληθυσμού
Συμπράξεις οποίες προβλέπονται και από ειδικά πιλοτικά Ευρωπαϊκά Προγράμματα τα οποία όμως δεν εξελίσσονται στην χώρα μας σε πολιτικές για τους Δήμους.
Το Δίκτυο Σύμπραξη Μ.Κ.Ο. έχει κάνει διακριτή την παρουσία του διαχωρίζοντας την θέση του από μονοδιάστατο περιβαλλοντισμό και ακτιβισμό που κυριαρχεί ως φιλοσοφία και πρακτική και αρνείται την οριζόντια συνεργασία βαθαίνοντας έτσι το κατακερματισμό της κοινωνίας.
Εμείς πιστεύουμε στην πολυδιάστατη μαζική συμμετοχική οικολογία όλων. Δεν αποδεχόμαστε την έμμεση πολιτική ηγεμονία των lobbies που θέλουν να εξουσιάζουν το χώρο αλλά προτάσσουμε την συμμετοχική Δημοκρατία.
Διεκδικούμε λοιπόν την ανάπτυξη της συμμετοχικής Δημοκρατίας στο χώρο της οικολογίας ως μόνη δυνατή προοπτική για να αντιμετωπιστούν τα μεγάλα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής και της πολυπλοκότητας του αστικού περιβάλλοντος
Συντονισμός και συνεργασία μεταξύ Υπουργείων και Οργανισμών (συντονιστικό)
Στόχος της δράσης είναι να διαμορφωθούν θεσμικές οργανωτικές δομές συνεργασίας μεταξύ των Υπουργείων και Οργανισμών με κοινές διαβουλεύσεις, συνέδρια και συντονισμό μεταξύ των φορέων.
Οι ενέργειες για την υλοποίηση της δράσης θα είναι η (α) η διεξαγωγή διαβουλεύσεων για την διαμόρφωση του πρότυπου συνεργασίας και (β) δημιουργία μητρώων στα Υπουργεία για τις Μ.Κ.Ο. και (γ) η υπογραφή των μνημονίων συνεργασίας. Τα παραδοτέα θα είναι λίστες μητρώων στα Υπουργεία για τις Μ.Κ.Ο. και (β) τα υπογεγραμμένα μνημόνια συνεργασίας.
Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα θα είναι η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου συνεργασίας των εμπλεκόμενων οργανισμών και δικτύων για την θεσμική ανάπτυξη του χώρου της κοινωνικής οικονομίας και της πράσινης ανάπτυξης .
Ο συντονισμός και προγραμματική συμφωνία για να αξιοποιηθούν με εποικοδομητικό τρόπο τα δίκτυα της κοινωνίας των πολιτών από τους αρμόδιους κρατικούς οργανισμούς και την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Η προώθηση του μνημονίου συνεργασίας το οποίο έχει υπογραφεί ήδη από αρκετούς Δήμους στο επίπεδο της ΤΕΔΚΝΑ Αττικής και ΚΕΔΚΕ το οποίο θα αποτελέσει οδηγό ανάπτυξης συνεργασιών.
Η ανάδειξη εφαρμοσμένων πρωτοβουλιών οριζόντιας συνεργασίας για το περιβάλλον και τον εθελοντισμό σε πανελλήνια κλίμακα και η κάλυψη του κενού της χώρας σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση σε θέματα θεσμικής συγκρότησης και λειτουργίας του τρίτου τομέα. Τέλος η συμβολή μέσα από συγκροτημένη και γνήσια αντιπροσωπευτική διαβούλευση στην Αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση.
Σκοπιμότητα είναι η θεσμική αναγνώριση και καθιέρωση ενός χρηστικού πολύ-επίπεδου προτύπου μοντέλου συνεργασίας μεταξύ Μ.Κ.Ο. και Τ.Α. σε τοπικό επίπεδο. Το σχέδιο προβλέπει συντονισμό όλων των υπουργείων και της Τοπικής Αυτοδιοικήσης που έχουν σχέση με την ανάπτυξη του εθελοντισμού και της κοινωνικής οικονομίας
Τέλος το σχέδιο προβλέπει στο Συνδυασμό της πράσινης ανάπτυξη με την κοινωνική οικονομία ως μια γενικότερη προϋπόθεση για την βιωσιμότητα του σχεδίου για αυτό παραπέμπουμε σε ένα άλλο σχετικό μας υπόμνημα για την κοινωνική οικονομία .
