Το σχέδιο δράσης "Ενέργεια 2001"
ο Σχέδιο Δράσης «Ενέργεια 2001», που εκπονήθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ αρχές 1996 σε συνεργασία με το ΚΑΠΕ και εκπροσώπους Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της χώρας, ερευνητικών κέντρων, Κλαδικών Συλλόγων αρμόδιων Οργανισμών, κ.ά. και από ομάδες εξειδικευμένων επιστημόνων είναι ένα συνολικό σχέδιο στρατηγικής, μέτρων και μέσων με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας μέσω της εφαρμογής των κατάλληλων τεχνικών και συστημάτων που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας και στη χρήση ΑΠΕ σε υφιστάμενα και νεοαναγειρόμενα κτίρια και πολεοδομικά σύνολα της χώρας. Εξειδικεύει τα μέτρα που συμπεριλαμβάνονται στο Ελληνικό Πρόγραμμα για την Κλιματική Μεταβολή για τα κτίρια του οικιακού, εμπορικού και τριτογενή τομέα που εφαρμόζονται μέσω πολιτικής κινήτρων, σε εφαρμογή του άρθρου 6 του ν. 1512/85 και που εναρμονίζονται στις κατευθύνσεις της κοινοτικής οδηγίας SAVE 93/76/ΕΕ ("σταθεροποίηση και περιορισμός εκπομπών CO2 με την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων").
Το νέο θεσμικό πλαίσιο για ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ αποτελεί :
* Πλαίσιο ΜΕΤΡΩΝ αειφόρου σχεδιασμού που συνδυάζεται με κατάλληλα ΜΕΣΑ - ΚΙΝΗΤΡΑ.
* ΣΧΕΔΙΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ για την εφαρμογή επιδεικτικών - πιλοτικών προγραμμάτων σε επίπεδο οικισμών και μεμονωμένων κτιρίων με κατεύθυνση την ΑΕΙΦΟΡΙΑ.
* Σχέδιο ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ με την ανάληψη ΔΕΣΜΕΥΣΕΩΝ και αντίστοιχων ΔΡΑΣΕΩΝ.
Εκπονήθηκαν και θεσπίζονται σταδιακά οι κατάλληλες ρυθμίσεις που αφορούν σε υφιστάμενα και νεοαναγειρόμενα κτίρια όλων των κατηγοριών και χρήσεων και στα πολεοδομικά σύνολα της χώρας και που έχουν υποχρεωτική εφαρμογή για όλα τα νεοαναγειρόμενα κτίρια, αλλά και για τα υφιστάμενα κτίρια του ευρύτερου Δημόσιου τομέα, που θα αποτελέσουν τον τομέα "πιλότο" με την έκδοση:
* Κοινής Υπουργικής Απόφασης προς συμμόρφωση με σχετική οδηγία του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 13ης Σεπτεμβρίου 1993 την 93/76/ΕΟΚ "για περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων,
* π. δ/γματος σχετικά με "Κίνητρα για Εξοικονόμηση Ενέργειας,
* το νέο νόμο σχετικά με τον Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό,
* αποφάσεις τροποποίησης του κανονισμού θερμομόνωσης και συμπλήρωσης του κτιριοδομικού κανονισμού σε εφαρμογή του άρθρου 26 του ΓΟΚ.
Οι ρυθμίσεις αποσκοπούν στην επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων που επιτυγχάνονται μέσω:
* της μελέτης και κατασκευής νέων κτιρίων και πολεοδομικών συνόλων υψηλής περιβαλλοντικής και ενεργειακής απόδοσης στις αρχές του αειφόρου - οικολογικού σχεδιασμού,
* της θέσπισης προδιαγραφών εκπόνησης πολεοδομικών μελετών επέκτασης - αναθεώρησης, κοινωνικών στεγαστικών προγραμμάτων, οικοδομικών συνεταιρισμών και ιδιωτικής πολεοδόμησης
* των προδιαγραφών για τη διαμόρφωση κατάλληλου μικροκλίματος περιβάλλοντος χώρου,
* τη θέσπιση μηχανισμών ελέγχου, πιστοποίησης και διαχείρισης που θα εγγυώνται, σε μεσοπρόθεσμη βάση, τη συνέπεια, τη συνέχεια και την ορθή εφαρμογή των επιμέρους δράσεων.
* στην αφ' εαυτού ανακίνηση της οικοδομικής δραστηριότητας (μέσα από την ιδιωτική πρωτοβουλία) με επεμβάσεις βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού "κελύφους" και των κεντρικών εγκαταστάσεων θέρμανσης, ψύξης, φωτισμού, ζεστού νερού χρήσης υφισταμένων κτιρίων και πολεοδομικών συνόλων,
* στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των καθαρών τεχνολογιών δόμησης,
* στην ενεργειακή πιστοποίηση των κτιρίων,
* στην πιστοποίηση της ποιότητας συστημάτων και δομικών υλικών,
* στην άνοδο της ποιότητας ζωής,
* στον εκσυγχρονισμό και βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών,
* στην βελτίωση της ποιότητας κατασκευής,
* στην μορφολογική ένταξη συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας και ΑΠΕ
* στην προώθηση της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και του ενεργειακού σχεδιασμού.
Τα παραπάνω θα λειτουργήσουν παράλληλα με την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για τη χρηματοδότηση επενδύσεων εξοικονόμησης ενέργειας και ΑΠΕ, τη θέσπιση του κανονισμού ενεργειακών επιθεωρήσεων, κ.λ.π.
Ειδικότερα:
1. Αναμορφώνεται και συμπληρώνεται ο ισχύον Κανονισμός Θερμομόνωσης με τον Κανονισμό Ορθολογικής Χρήσης και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΟΧΕΕ) για την εισαγωγή περιβαλλοντικών και ενεργειακών δεικτών, ανάλογων προτύπων και προδιαγραφών για τον σχεδιασμό και τη κατασκευή νέων κτιρίων, καθώς και νέων διαδικασιών και μεθόδων ελέγχου, όπως είναι η διενέργεια ενεργειακής ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ της ενεργειακής ταυτότητας των κτιρίων (του βαθμού ενεργειακής απόδοσης) και η κατάταξή τους στην αντίστοιχη ενεργειακή κατηγορία. Τα νέα κτίρια θα κατασκευάζονται σύμφωνα με τον ΚΟΧΕΕ με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται
* η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ,
* ο συνυπολογισμός των ΗΛΙΑΚΩΝ ΚΕΡΔΩΝ,
* ο υπολογισμός της Ενεργειακής Ταυτότητας και η συμπλήρωση σχετικού ΔΕΛΤΙΟΥ,
* η κατάταξη των κτιρίων σε ενεργειακή κατηγορία ανάλογα με τον βαθμό ενεργειακής τους απόδοσης,
* ο προσδιορισμός των χρησιμοποιούμενων δομικών και γενικά κατασκευαστικών υλικών ως προς την φιλικότητά τους στο περιβάλλον,
* ο προσδιορισμός ορίων εκπομπών των χρησιμοποιούμενων κατασκευαστικών υλικών,
* τα όρια θερμικής άνεσης,
* η ποιότητα του εσωτερικού αέρα,
* οι διαδικασίες και ο τρόπος διενέργειας των ενεργειακών επιθεωρήσεων,
* οι ενεργειακές κατηγορίες και ο τρόπος κατάταξης των κτιρίων, υφισταμένων και νεοαναγειρόμενων
2. Η ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ του κτιρίου θα αναγράφεται σε σχετικό ΔΕΛΤΙΟ και θα πιστοποιείται μετά από έναν τουλάχιστο χρόνο λειτουργίας του κτιρίου και θα είναι υποχρεωτική άμεσα για όλα τα νεοαναγειρόμενα κτίρια, ενώ για τα υφιστάμενα η υποχρέωση αυτή θα ισχύει μετά από έξι χρόνια, ώστε στο μεταξύ να μπορέσουν οι ιδιοκτήτες να προβούν σε επεμβάσεις βελτίωσης του βαθμού της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων τους.
3. Θεσπίζεται η εκπόνηση ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ που αφορά σε μελέτη βιοκλιματικού σχεδιασμού του κτιρίου σε συνδυασμό με την μελέτη των Η/Μ εγκαταστάσεων και που θα καταδεικνύει ότι θα τηρηθούν τα όρια κατανάλωσης ενέργειας που τίθενται ανάλογα για χρήσεις και κατηγορίες κτιρίων.
4. Σε όλα τα υφιστάμενα κτίρια του ευρύτερου δημόσιου τομέα εφαρμόζονται υποχρεωτικά επεμβάσεις ενεργειακής απόδοσης μέσω της χρηματοδότησης εκ μέρους τρίτων, με την ευθύνη των υπευθύνων των ενεργειακών γραφείων. Ήδη με εγκύκλιο του αρμόδιου Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης & Αποκέντρωσης θεσπίστηκε η οργάνωση γραφείων ενεργειακής διαχείρισης για το νοικοκύρεμα των κτιρίων του ευρύτερου δημόσιου τομέα και ο προγραμματισμός για την εφαρμογή ενδεδειγμένων μέτρων ενεργειακής απόδοσης μέσω επενδύσεων εξοικονόμησης ενέργειας μέσω χρηματοδότησης εκ μέρους τρίτων και άλλων χρηματοδοτικών μηχανισμών.
5. Θεσπίζονται υποχρεωτικοί ενεργειακοί έλεγχοι και επιθεωρήσεις για την ενεργειακή πιστοποίηση και βαθμονόμηση των κτιρίων, αλλά και των πολύ ενεργειοβόρων επιχειρήσεων, κανονισμοί εγκατάστασης ενεργειακού εξοπλισμού και προδιαγραφές ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ
6. Καθορίζονται διαδικασίες και κανονισμοί ενεργειακής πιστοποίησης και πιστοποίησης ποιότητας, καθώς και κανονισμός πιστοποίησης ποιότητας και απόδοσης των ηλιακών συστημάτων και συλλεκτών.
7. Προβλέπεται η εφαρμογή του ισχύοντος ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΔΑΠΑΝΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ και η συμπλήρωσή του για τον καθορισμό του τρόπου κατανομής δαπανών για τον ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟ και την ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΖΕΣΤΟΥ ΝΕΡΟΥ στη βάση της πραγματικής κατανάλωσης.
8. Προβλέπονται θεσμικά, οικονομικά και διοικητικά κίνητρα για την εφαρμογή επεμβάσεων ενεργειακής απόδοσης σε υφιστάμενα κτίρια που θα συμβάλλουν στην μεγαλύτερη διείσδυση των προτεινόμενων μέτρων. Προωθείται, πέραν ευνοϊκών διατάξεων που ήδη έχουν εισαχθεί στη νομοθεσία σχετικά με φοροαπαλλαγή των εξόδων αγοράς και εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ και η χορήγηση ειδικών δανείων ενεργειακής απόδοσης για την πραγματοποίηση συνολικών επεμβάσεων ενεργειακής απόδοσης σε υφιστάμενα κτίρια του ιδιωτικού τομέα.
Ενδεικτικά αναφέρουμε:
* Οικονομικά κίνητρα, όπως φοροαπαλλαγές, δανειοδοτήσεις με χαμηλότερα επιτόκια, επιδοτήσεις κ.α. προτείνονται κατά προτεραιότητα για τον οικιακό τομέα με έμφαση στα προ του 1979 υφιστάμενα κτίρια όπου δεν είχε ισχύ ο Κανονισμός Θερμομόνωσης.
* ΑΛΛΑ ΚΙΝΗΤΡΑ αφορούν σε ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ - ΒΡΑΒΕΙΑ σε μελετητές ή ιδιοκτήτες για επιτυχείς επεμβάσεις βελτίωσης ενεργειακής συμπεριφοράς κτιρίων, ή για επιτυχείς Βιοκλιματικές Μελέτες Κτιρίων και Πολεοδομικών συνόλων.
* ΔΩΡΕΑΝ παροχή ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ για πολίτες, φορείς, Ο.Τ.Α. ενημέρωση για τους στόχους, τις προτεραιότητες, τα παρεχόμενα οικονομικά κίνητρα, τις τεχνικές Ε.Ε. και Ο.Χ.Ε., τεχνικές λύσεις, κ.α. από τα ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ που έχουν συσταθεί στα πλαίσια του Ν 2244/94 του ΥΠ. ΑΝ.
* Εξειδικεύονται προτάσεις για εφαρμογή κατάλληλων τεχνικών και συστημάτων σε παραδοσιακά κτίρια και πολεοδομικά σύνολα της χώρας με στόχο την μορφολογική τους ένταξη στην αρχιτεκτονική των κτιρίων,
* Προτείνονται μέτρα για τις διαφορετικές κατηγορίες στεγαστικών προγραμμάτων και για προγράμματα ανάπλασης πυκνοδομημένων περιοχών, κ. ά.
Είναι πλέον απολύτως σαφές ότι προϋπόθεση για την αειφόρο ανάπτυξη, στα πλαίσια της συνετής και ορθολογικής χρήση των φυσικών πόρων, είναι η λήψη κατάλληλων μέτρων στο σύνολο του οικιστικού περιβάλλοντος μέσω :
α) της εφαρμογής ενεργειακού σχεδιασμού και της προώθησης χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την κάλυψη των ενεργειακών και άλλων αναγκών κατά τον σχεδιασμό των έργων υποδομής των οικισμών, β) της εφαρμογής των αρχών του βιοκλιματικού σχεδιασμού κατά τον σχεδιασμό πολεοδομικών συνόλων, β) της εξασφάλισης της ποιότητας ατμοσφαιρικού αέρα, πόσιμου νερού και του υδροφόρου ορίζοντα, γ) της δυνατότητας διαλογής στην πηγή και επεξεργασίας των οικιακών και άλλων απορριμμάτων, δ) τον κατάλληλο σχεδιασμό δικτύων υποδομής, κ. ά.
Τα ΜΕΤΡΑ του ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ συνδυάζονται άμεσα και ενισχύονται ιδιαίτερα από τα Οικονομικά Κίνητρα που προβλέπονται σε επίπεδο Εθνικής Πολιτικής για την ΕΝΕΡΓΕΙΑ και αφορούν στην ενίσχυση της ανάπτυξης των Α.Π.Ε. που θα συμβάλλουν αποφασιστικά στην ανάπτυξη τοπικών οικονομικών δραστηριοτήτων και στη βελτίωση ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ και ευρύτερα ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ χαρακτηριστικών σε ευαίσθητες περιοχές της χώρας. Οι προτεινόμενες εφαρμογές αποσκοπούν στην μεγαλύτερη εκμετάλλευση ενδογενών, ΜΗ ΕΞΑΝΤΛΗΣΙΜΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΠΟΡΩΝ, στην παραγωγή ενέργειας, στην ανάπτυξη ενεργειακών τεχνολογιών που δεν θα έχουν δυσμενή επίπτωση στο περιβάλλον και στην ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, συμβάλλοντας στην ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. ’μεσο αποτέλεσμα θα είναι επίσης και η δημιουργία ΝΕΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ στο βιομηχανικό και κατασκευαστικό τομέα. Για την προστασία του ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ μέσα από ανάπτυξη που δεν υποθηκεύει το αύριο των μελλοντικών γενεών, στοχεύουμε προς την ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ.
Η ορθολογική χρήση και διαχείριση των φυσικών πόρων και η εξοικονόμηση ενέργειας, που αποτελεί τον κατευθυντήριο στόχο του Ν. 1650 / 86 για την «Προστασία του Περιβάλλοντος», της AGENDA 21 και του 5ου Προγράμματος της ΕΕ για το Περιβάλλον, αρχίζει να παίρνει «σάρκα και οστά» στις μέρες μας. Εάν πετύχουμε θα έχουμε καταθέσει την δικιά μας συμβολή μας στην μεγάλη παγκόσμια προσπάθεια για τη σωτηρία του ΠΛΑΝΗΤΗ από την ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ.
Οπωσδήποτε όμως για την τήρηση και εφαρμογή των παραπάνω μέτρων δεν αρκούν μόνο οι πολιτικές και οι νόμοι. Απαραίτητες προϋποθέσεις αποτελούν:
* η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού και η σωστά προσανατολισμένη εκπαίδευση, επαγγελματική κατάρτιση και περιβαλλοντική εκπαίδευση,
* η στήριξη στις αναγκαίες ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ με τους κοινωνικούς φορείς, τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τις Επιχειρήσεις, τους Επαγγελματικούς Συλλόγους, τα Ερευνητικά Κέντρα, τα Πανεπιστήμια και Τεχνολογικά Ιδρύματα, Οικολογικές Οργανώσεις και λοιπούς Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς,
* η πιλοτική - επιδεικτική εφαρμογή κτιρίων και πολεοδομικών συνόλων υψηλής περιβαλλοντικής και ενεργειακής απόδοσης,
* η δημιουργία μηχανισμού παρακολούθησης και ελέγχου, κ. ά.
